Badania genetyczne w raku piersi

Dzięki badaniom genetycznym mamy możliwość dopasowania leczenia do pacjenta. Wiedza ta pozwala na zastosowane terapii ukierunkowanej na zahamowanie rozwoju choroby. Znając swoje obciążenie genetyczne, można również pomóc swoim dzieciom i zapewnić im odpowiednią profilaktykę, która ograniczy ich ryzyko rozwoju choroby.

Najważniejsze badania do wykonania w raku piersi:

Określenie statusu receptorów receptorów hormonalnych i HER2

Receptory są cząsteczkami, które pozwalają komórce wyłapywać z organizmu pewne związki, dzięki którym może ona szybciej rosnąć i dzielić się. Wzrost niektórych guzów jest stymulowany przez hormony, które organizm kobiety naturalnie produkuje: estrogeny i progesteron. Określenie czy nowotwór posiada receptor estrogenowy (ER) lub receptor progesteronowy (PR) jest niezwykle istotne, ponieważ guzy o wysokim poziomie receptorów hormonalnych można leczyć za pomocą leków, które zmniejszają dostęp hormonu do guza. HER2 jest również receptorem, ale innego rodzaju – bierze udział w rozwoju komórek guza i jest obecny w około 20% raków piersi. Guzy o wysokim poziomie HER2 można leczyć lekami anty-HER2. Na świecie dostępnych jest już bardzo wiele leków, które działają na receptory HER2.

Badanie receptorów wykonuje się rutynowo w laboratorium patomorfologicznym już na początku diagnozy, najczęściej w materiale biopsyjnym. Stanowi to podstawę planowania dalszego leczenia.

Badanie genów BRCA1 i BRCA2, związanych z wysokim ryzykiem zachorowania (tzw. zmian germinalnych)

Podczas gdy populacyjne ryzyko zachorowania na raka piersi wynosi około 13%, co oznacza, że 1 na 8 kobiet zachoruje na ten nowotwór, u nosicielek chorobotwórczych zmian w genach ryzyko zachorowania wzrasta do 40-87%, rośnie też ryzyko raka w drugiej piersi a także ryzyko innych nowotworów. Wiedza o obciążeniu jest ważna także dla osób, które już zachorowały – umożliwia najlepsze zaplanowanie leczenia i dalszej opieki onkologicznej.

Pamiętaj! Oznaczenie tylko najczęściej występujących mutacji w populacji polskiej (tzw. mutacji założycielskich), nie daje ani Tobie, ani lekarzom pełnej wiedzy do zaplanowania dalszych działań terapeutycznych i prewencyjnych.  Badanie obu genów powinno zostać przeprowadzone metodą NGS, która pozwala na zbadanie genów w całości, a nie tylko w wybranych punktach. Jeśli żadna mutacja nie zostanie wykryta tą metodą, rozważ również badanie metodą MLPA – jest to metoda, która wykrywa duże zmiany w genach, które nie są widoczne w badaniu metodą NGS.

Co daje wykrycie zmian w genach BRCA1 i BRCA2?

• Zmienia zakres operacji – kwalifikuje Cię do pełnej mastektomii, zamiast zabiegu oszczędzającego; wiąże się też z rekomendacją profilaktycznego usunięcia drugiej piersi oraz jajników i jajowodów.
• Przy mutacjach w genach BRCA1 i BRCA2 otrzymasz możliwość przeprowadzenia operacji z pełną refundacją.
• Obecność zmian w genach BRCA1 i BRCA2 daje możliwość włączenia leczenia celowanego inhibitorami PARP.

Do badania potrzebna jest próbka krwi, śliny lub wymaz z policzka – w ten sposób analizuje się mutacje wrodzone (germinalne), które są dziedziczone.

Analiza genu PIK3CA w tkance nowotworowej (analiza zmian somatycznych, nabytych)

Badanie genu PIK3CA jest szczególnie zalecane pacjentkom z przerzutowym rakiem piersi i dodatnim statusie receptorów hormonalnych oraz ujemnym HER2

Co daje wykrycie mutacji w genie PIK3CA?

Umożliwia zastosowanie terapii celowanej alpelisibem. Skuteczność tego leczenia została wykazana w przypadku pacjentek, u których nastąpiła progresja choroby po jednej lub dwóch liniach hormonoterapii. Alpelisib stosuje się w skojarzeniu z fluwestrantem.

Inne badania, które warto wykonać w raku piersi:

Analiza innych genów zwiększających ryzyko zachorowania na raka piersi i jajnika

Zgodnie z aktualnymi rekomendacjami (NCCN Guidelines ver 1.2023) z wyższym ryzykiem raka piersi powiązano uszkodzenia 14 genów: ATM, BARD1, BRCA1, BRCA2, BRIP1, CDH1, CHEK2, NF1, PALB2, PTEN, RAD51C, RAD51D, STK11, TP53. Wszystkie je warto przebadać, by mieć pełen obraz podłoża choroby. Jeśli w badaniu genów BRCA1 i BRCA2 nie wykryto mutacji, rozważ poszerzone badanie panelowe, które zawiera te geny.

Pamiętaj! Zwiększone ryzyko zachorowania na raka piersi i jajnika związane jest także z innymi zespołami zwiększonej predyspozycji do nowotworów, takimi jak zespół Li-Fraumeni, Cowden, Blooma, Peutza-Jeghersa, Nijmegen, ataksja-teleangiektazja, anemia Fanconiego, rozlany rak żołądka, neurofibromatoza typu I.

Określenie statusu PD-L1 w tkance nowotworowej

Badanie statusu PD-L1 jest wskazane przed rozpoczęciem leczenia pacjentek z zaawansowanym, potrójnie ujemnym rakiem piersi.

Co daje wynik pozytywny badania ekspresji PD-L1? 

Umożliwia zastosowanie immunoterapii z wykorzystaniem atezolizumabu lub pembrolizumabu.

Reakcja na leki

Germinalne warianty warunkujące odpowiedź na chemioterapię i leczenie bólu: CYP2D6, ABCB1, CYP2C9, GP1BA, DPYD, XPC, GSTP1, MTHFR, NQO1. Znajomość zapisu DNA pomaga lepiej dopasować bezpieczną i skuteczną dawkę leku oraz wskazać substancje, których nie powinniśmy przyjmować. Wynik badania pozwala wskazać osoby ze zwiększonym ryzykiem neuropatii w trakcie leczenia związkami platyny – cisplatyną, karboplatyną czy oksaliplatyną.

Mammaprint

To 70-genowy test, który ocenia 10-letnie ryzyko odległych przerzutów u pacjentek z rakiem piersi we wczesnym stadium. Test ten klasyfikuje nowotwory na grupy niskiego i wysokiego ryzyka nawrotu i pomaga zidentyfikować pacjentów, którzy mogą z powodzeniem uniknąć chemioterapii. Określenie niskiego lub wysokiego prawdopodobieństwa przerzutów przez test MammaPrint jest kluczowy dla leczenia pacjenta, ponieważ umożliwia lekarzowi podjęcie decyzji dotyczącej stopnia agresywności terapii celowanej u pacjentki.

BluePrint

To test 80 genów, który identyfikuje wewnętrzne podtypy molekularne raka piersi we wczesnym stadium. Test ten umożliwia to poprzez ocenę specyficznej ekspresji genów kierujących podtypami raka piersi (typ podstawny, luminalny i HER2). Badania prospektywne wykazały, że podtypowanie w teście BluePrint dokładniej identyfikuje guzy oraz podaje różnice w prognozie długoterminowej i odpowiedzi na leczenie neoadjuwantowe w porównaniu z konwencjonalnymi testami podtypowania, takimi jak immunohisto-chemia (IHC) i hybrydyzacja fluorescencyjna in situ (FISH). Pozwala to na wybranie najlepszej terapii.

Signatera

To wysoce czuły i spersonalizowany test molekularnej choroby resztkowej (MRD) wykorzystujący krążące DNA guza (ctDNA), zaprojektowany specjalnie dla każdego pacjenta, aby pomóc zidentyfikować nawrót wcześniej niż jest on widoczny w badaniach obrazowych.